زمین شناسی، کانی سازی، ژئوشیمی و تفسیر داده های مغناطیس سنجی زمینی درمنطقه اکتشافی آهن مزار انجیری، جنوب قائن

محدوده اکتشافی آهن مزارانجیری در 75 کیلومتری شمال بیرجند و 25 کیلومتری جنوب قائن و در زون ساختاری بلوک لوت واقع گردیده است. واحد های رسوبی منطقه شامل آهک مربوط به کرتاسه زیرین، کنگلومرا و آهک ماسه ای مربوط به ترشیاری می باشد. توده های نیمه عمیق منطقه شامل هورنبلند فلدسپار پورفیری، هورنبلند پیروکسن دولریت و پیروکسن هورنبلند دولریت به سن ترشیاری در آهک های کرتاسه نفوذ نموده اند. چهار نوع آلتراسیون در منطقه مشاهده شد که شامل: 1) پروپلیتیک ، 2)کربناتی، 3) آرژیلیک و 4) سیلیسی. آلتراسیون آرژیلیک در توده هورنبلند فلدسپار پورفیری باعث آلتراسیون شدید فلدسپار ها شده است. بطوریکه تشخیص دقیق نوع فلدسپار امکان پذیر نیست. در واحد آهکی میزبان کانی سازی، آلتراسیون های سیلیسی و کربناته با شدت-های متفاوت بسته به فاصله از توده های نفوذی شکل گرفته است. با فاصله از توده های نفوذی منطقه از میزان کانی سازی و شدت آلتراسیون در واحد آهکی کاسته می شود. به دلیل حضور گسل های فراوان با روند اصلی شمال غرب- جنوب شرق و شیب تقریبا 55 درجه، مرز بین واحد های آذرین و آهکی در منطقه گسله می باشد. کانی سازی در امتداد شکستگی ها و درز و شکاف های حاصل از گسل و در مرز بین واحد های آهکی و توده های هورنبلند فلدسپار پورفیری و هورنبلند پیروکسن دولریت به صورت یک زون برشی شکل گرفته است. کانی سازی در دو مرحله هیپوژن و سوپرژن به صورت زون گوسان وسیعی در مرکز منطقه شکل گرفته است. در زون گوسان در مرحله هیپوژن اثرات ناچیزی از پیریت، کالکوپیریت و مگنتیت مشاهده شد. سولفید های مس (کالکوزیت، کوولیت و بورنیت) نیز به صورت بسیار کمیاب و غیر قابل تفکیک در سطح واحد آهکی مشاهده شد. فراوان ترین کانه مرحله سوپرژن گوتیت می باشد که بافت گل کلمی دانه ریز و جانشینی (اسکلتال) در مقاطع میکروسکوپی دارد. هماتیت، لیمونیت، مالاکیت و آزوریت به صورت رگچه ای و پراکنده در واحد آهکی زون گوسان در مرحله سوپرژن تشکیل شده است. آنالیز ژئوشیمی به روش طیف سنجی جذب اتمی 13 نمونه از محل کانی سازی به منظور تعیین میزان عناصر fe, ca, mg, mn cu, انجام شد. بیشترین میزان آهن (62/38 درصد) مربوط به زون گوسان در مرکز منطقه می باشد. با فاصله از توده های نفوذی (هورنبلند فلدسپار پورفیری و هورنبلند پیروکسن دولریت) میزان آهن نمونه ها کاهش می یابد. این نشان می دهد که توده های نفوذی مذکور عامل کانی سازی در منطقه هستند. 4 نمونه از توده های دولریتی منطقه دارای حداقل آلتراسیون مورد آنالیز xrf قرار گرفتند. توده های دولریتی موجود در منطقه در محدوده گابرو، گابرودیوریت قرار می گیرند آنها از نوع سری اکسیدان (i)، متاآلومینوس و تولئیتی هستند که در موقعیت تکتونیکی rrg+ceug)) تشکیل شده اند. نمودارهای عنکبوتی توده های دولریتی منطقه غنی-شدگی از عناصر ناسازگار (rb, sr, k,th, la) و آنومالی منفیnb را نشان می دهد که بیانگر آغشتگی ماگما با پوسته قاره ای است. پذیرفتاری مغناطیسی بالای توده پیروکسن هورنبلند دولریت ( si5- 10 × 1850) و ترکیب کانی شناسی آن شامل هورنبلند و مگنتیت نشان می دهد که آن ها به سری مگنتیت (اکسیدان) تعلق دارند. انطباق نقشه های ژئوفیزیکی، زمین شناسی و کانی سازی هم-مقیاس وجود سه آنومالی را در منطقه نشان می دهد. آنومالی های بزرگتر (a و b) منطبق بر واحد پیروکسن هورنبلند دولریت و آنومالی c منطبق بر واحد آهکی حاوی رگچه های هماتیت می باشند. منبع ایجادکننده آنومالی (a و b) توده پیروکسن هورنبلند دولریت (به دلیل پذیرفتاری بالا و ترکیب کانی شناسی آن) تفسیر می شود. آنومالی c به دلیل انطباق با هماتیت در سطح زمین احتمال می رود منبع آن یا وجود مگنتیت در عمق کم و یا توده پیروکسن هورنبلند دولریت باشد. فقط حفاری می تواند یکی از این دو منبع پیشنهادی را تائید کند. اگر ناهنجاری های مغناطیسی با اطلاعات دقیق زمین شناسی، کانی سازی و پذیرفتاری مغناطیسی واحدهای سنگی به درستی تفسیر می شد نیازی به ترانشه، گمانه زنی، آنالیز و هزینه های مرتبط با آنها نمی بود.